دنیا، شکل قلب را به عنوان نماد عشق و محبت می‌شناسد. هرچند که درک ریشه‌های تاریخی آن دشوارتر است. شکل برگ‌های پیچک اغلب با وفاداری در ارتباط هستند. هرچند که برخی معتقدند که نماد قلب، برگرفته شده از آناتومی بدن انسان است. به این ترتیب که یک گیاه یا انگشتر قلب به عنوان نماد کنترل تولد در انسان شناخته می‌شود. شاید نامعمولی‌ترین نظریه مربوط به سیلفیوم باشد که گونه‌ای از رازیانه را در خط ساحلی شمال آفریقا رشد داده است. مفهومی که اغلب مربوط به یونانیان و رومیان باستان است.

از داروی سیلفیوم هم به عنوان طعم دهندۀ غذا و هم به عنوان شربت سرفه یاد شده است. نویسندگان و شاعران باستان هم از این گیاه به خاطر خواص شگفت‌انگیز آن یاد کرده‌اند. گیاهی که تا قرن اول هجری آن قدر معروف بود که گونۀ آن در معرض انقراض قرار گرفت. آخرین ساقه از این گیاه تقدیم به امپراطور نرون شد. شباهت این گیاه به قلب باعث شد تا بسیاری از مردم آن را به عنوان نماد عشق و محبت بپذیرند. ارتباط عشق و جنسیت ممکن است همان چیزی باشد که برای اولین بار به ترویج این نماد کمک کرد. شهر باستانی کورین که به خاطر ترویج تجارت ابریشم ثروتمند شده بود، شکل قلب را تبدیل به پول خود کرد.

شکل انگشتر قلب در قرون وسطی

در حالی که نظریه سیلفیوم قانع کننده به نظر می‌رشد اما منشأ واقعی آن ممکن است حتی ساده‌تر از این باشد. محققانی نظیر پیر وینکن و مارتین کمپ استدلال کرده‌اند که این نماد در نوشته‌های جالینوس و ارسطو ریشه دارد. بدین ترتیب که قلب انسان را با داشتن سه اتاق و یک فرورفتگی کوچک در وسط آن توصیف کرده‌اند. با توجه به این نظریه، شکل قلب ممکن است زمانی به وجود آمده باشد که هنرمندان و دانشمندان قرون وسطی تلاش می‌کردند تا متون پزشکی باستانی را به تصویر بکشند. این اتفاق عمدتاً مربوط به قرن چهاردهم میلادی به بعد بوده است. برای مثال، گویدو دا ویگوانو، فیزیکدان ایتالیایی، مجموعه‌ای از نقشه‌های آناتومی را ساخت که یک قلب را نشان می‌دهد که شباهت زیاد به قلب ارسوط دارد.

بیشتر بخوانید: قلب تو خالی و مفهوم آن در جواهرات

از آنجا که قلب انسان از مدت‌ها پیش با احساسات، عواطف و لذت همراه بوده است بنابراین این نماد همچنان با عشق و عاشقی و عواطف انسانی عجین است. در دورۀ رنسانس و در هنر مذهبی، قلب مقدس مسیح به تصویر کشیده شده و یکی از چهار نمادی است که در آن دوران به اوج شهرت رسیده بودند. این روزها هم یادداشت‌ها و کارت پستال‌های روز ولنتاین نیز با این نماد آمیخته شده هستند.

قلب یک نماد محبوب در هنر، نقاشی و تصویرسازی است. البته که این نماد تنها به معنای عشق نیست. چنین نمادی می‌تواند نکات ظریف معناداری را از خود بازتاب داده و معانی مختلف داشته باشد. به همین دلیل لازم است که هنگام خرید انگشتر قلب یا دیگر جواهرات ببینیم که از آن به چه اهدافی استفاده شده است. چرا که هنرمندان مختلف ممکن است از این نماد با مقاصد مختلف استفاده کرده باشند.

قلب در دوران مدرن

قلب مدرن بیشتر یک نقاشی خیالی است تا یک اثر طراحی واقع گرایانه. چرا که آن چیزی که ما تحت عنوان نماد قلب می‌شناسیم وجود خارجی نداشته و صرفاً یک تصور خیالی از قلب است. با این حال نمی‌توان تصویر آن را از صورت واقعی آن متمایز کرد. چرا که ارتباط عمیقی با دیگر مفاهیم پیدا کرده و هویت خود را کسب نموده است. به طوری که صورتک‌ها و ایموجی‌ها به شکل معناداری با این الگو هماهنگ شده‌اند.

نشانه‌های اولیۀ قلب پیچیده‌تر و یادآور اثر بیولوژیکی آن هستند. تصاویر مصری قلب نیز بیشتر شبیه به رگ‌های بزرگ و گلدان بودند. تصور می‌شود که اشکلی که در حال حاضر به عنوان قلب می‌شناسیم، منشأ خود را از اشکال برگ پیچک‌دار گرفته‌ باشند. با این وجود درک تاریخچۀ قلب بسیار پیچید‌ه‌تر از آن است که تصور می‌شود. قلب به عنوان نماد عشق رمانتیک در یک مینیاتور قرن سیزدهم که هنگام خواستگاری قلب خود را به خانم هدیه می‌دهد ظاهر شده است. قلب مقدس یا قلب مسیح نیز به عنوان قلب فیزیکی عیسی و نمادی از پسر خداست. نماد قلب سوراخ شده با یک تیز نیز به طور متفاوت، درد عشق و اشتیاق را نشان می‌دهد. قلبی که به عشق آن پاسخ داده نشده است.

تاریخچه شکل قلب در فرهنگ‌های مختلف

شکل قلب به طور گسترده به عنوان نماد عشق و محبت شناخته می‌شود. این نماد در طول قرن‌ها تکامل یافته است. شاید باور اینکه این نماد برای همیشه وجود نداشته است کمی سخت و دشوار به نظر آید. چون شکل‌های قلبی در زندگی مدرن، کاملاً ثابت و بادوام هستند. یکی از پرکاربردترین شکل‌ها برای نشان دادن عواطف، قلب است. اما این نماد چگونه خود را تا این حد محبوب و گسترده کرد؟ در مورد روند تکامل و شکل‌گیری آن، نظریه‌های متفاوت و مختلفی وجود دارد.

اشکال قلب در هنرهای تزئینی توسط جوامع باستان به کار رفتند. یکی از قدیمی‌ترین نمونه‌ها، تمدن درۀ ایندوس است که با یک برگ انجیز قلبی شکل برجسته شده بود. انجیز و آب لی‌لی همگی در هنر به عنوان نماد وفاداری شناخته شده‌اند. این امکان هم وجود دارد که نمادپردازی آن در نهایت خود را به شکل قلب مدرن امروزی در آورده است.

گیاه سیلفیوم و شکل قلب

نظریۀ دیگری در مورد گیاه شناسی وجود دارد که نشان از برگ‌های سیلفیوم در شمال آفریقا می‌دهد. همانطور که اشاره کردیم این گیاه به طور گسترده در آشپزی و طب سنتی رواج داشته باشد. همچنین که از آن به عنوان داروی ضدبارداری نیز یاد شده است. ارتباط این گیاه با جنسیت ممکن است که باعث ارتباط قلب با عشق شده باشد.

برخی تصور می‌کنند که شکل قلب، یک تصویر نمادین از آناتومی قلب انسان است. به همین دلیل هم انگشتر قلب و دیگر جواهرات به محبوبیت زیادی دست یافته‌اند. از این رو، افراد زیادی هستند که هنگام تبریک یک مناسبت یا برای خرید کادو، اقدام به خرید انگشتر قلبی می‌کنند. چرا که تصور بر این است که قلب، جایگاه روح و عشق خدایی است. برخی دیگر نیز معتقدند که فلسفۀ قلب از تمدن باستان الهام گرفته شده است. جالینوس، پدر قرن دوم پزشکی قلب را به مانند یک عضو سه گانه که شبیه به یک مخروط کاج است توصیف کرده است.